Kwota zasądzonych sprzed laty alimentów z biegiem czasu może okazać się nieadekwatna do sytuacji, w której uprawniony do tego świadczenia znajduje się w danej chwili. Z pewnością są tego świadomi rodzice dzieci, które są na etapie dorastania. Potrzeby zwiększają się wraz ze wzrostem dziecka i dziwnym trafem nie chcą się zatrzymać. Wówczas wielu z nich może zadawać sobie pytanie: czy można zmienić wysokość alimentów?
Owszem, można. Dlatego w dzisiejszym artykule zajmę się wyjaśnieniem Tobie tej kwestii.
Czy można zmienić wysokość alimentów?
Zacznijmy od przepisu, który okazuje się by punktem wyjścia w tej kwestii. Zgodnie z treścią art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego”.
Przez sformułowanie „zmiana stosunków” należy rozumieć modyfikację okoliczności istotnych dla istnienia obowiązku alimentacyjnego oraz jego zakresu. Może dotyczyć m.in. możliwości zarobkowych i majątkowych stron, zmiany sytuacji osobistej którejś ze stron, w tym usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, pojawienia się okoliczności uzasadniających zakończenie alimentowania uprawnionego ze względu na zasady współżycia społecznego.
Zmiana okoliczności uzasadniająca modyfikację rozstrzygnięcia o alimentach może zmierzać do:
- podwyższenia alimentów (w razie zwiększenia się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego bądź zwiększenia możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego);
- obniżenia alimentów (w razie zmniejszenia się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego bądź pogorszenia sytuacji osobistej, zarobkowej czy majątkowej zobowiązanego);
- uchylenia obowiązku alimentacyjnego.
Jak wykazać zmianę okoliczności?
W każdej sprawie alimentacyjnej rozstrzygnięcie sądu opiera się przede wszystkim na przedłożonych przez strony dokumentach. W ograniczonym zakresie za dowód mogą posłużyć zeznania świadków, zaś całkowicie wyjątkowo w tego typu sprawach sąd dopuszcza dowód z opinii biegłego (np. ma to sens tam, gdzie sąd bada sytuację zdrowotną którejś ze stron).
Okoliczności uzasadniające wystąpienie z pozwem można wymienić następujące:
1) okoliczności dotyczące osoby uprawnionej do alimentów:
- zwiększenie potrzeb uprawnionego w zakresie podstawowych potrzeb, zdrowia czy edukacji;
2) okoliczności dotyczące osoby zobowiązanej do płacenia alimentów:
- zwiększenie potrzeb zobowiązanego,
- zmiana sytuacji osobistej zobowiązanego (np. przyjście na świat dziecka z nowego związku lub choroba).
Jakimi dokumentami można wykazać zmianę okoliczności?
W celu wykazania zmiany okoliczności można posłużyć się takimi dokumentami, jak:
- faktury, potwierdzenia przelewów dokumentujące koszty utrzymania strony;
- zeznanie podatkowe, zaświadczenie o zarobkach, umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna
- dokumentacja medyczna (zaświadczenia lekarskie, historia choroby, karty leczenia szpitalnego)
- dokumentacja dotycząca niezdolności do pracy
- wydrukami z portali społecznościowych czy stron internetowych wskazujących na podjęcie pracy przez uprawnionego;
- zaświadczenie z uczelni o ukończeniu studiów przez uprawnionego.
Należy również pamiętać, że ustalając zmianę okoliczności należy dokonać porównania „momentu początkowego”, czyli zawarcia umowy, w której została określona wysokość alimentów, lub też uprawomocnienia się orzeczenia zasądzającego alimenty, oraz momentu końcowego, czyli orzeczenia sądu zmieniającego umowę bądź wyrok.
W tym miejscu podkreślenia wymaga, że sam upływ czasu nie będzie automatycznie przesądzać o konieczności modyfikacji wysokości przyznanego świadczenia alimentacyjnego. Niezbędnym do tego będzie dodatkowo powołanie konkretnych okoliczności świadczących o powyższej zmianie.
Postępowanie przed sądem
Zarówno podwyższenie, obniżenie obowiązku alimentacyjnego, jak i jego uchylenie wymaga przeprowadzenia postępowania sądowego. Oznacza to, że aby zmienić wysokość alimentów należy złożyć pozew do sądu. Osoba składająca pozew zobowiązana jest udowodnić, iż od czasu orzeczenia ustalającego obowiązek alimentacyjny do chwili obecnej sytuacja obu stron zmieniła się.
W pozwie muszą się znaleźć:
- dane zobowiązanego i uprawnionego ( oraz dodatkowo dane przedstawiciela prawnego w przypadku nieletnich),
- przedmiot sporu, czyli kwota o którą ma zostać zwiększone/zmniejszone alimenty,
- uzasadnienie żądania zmiany wysokości świadczenia alimentacyjnego,
- prośba o załączenie wyroku oraz akt poprzedniej sprawy alimentacyjnej.
Do pozwu powinny być również załączone dowody uzasadniające zasadność żądania. W zależności od podanej przyczyny mogą to być dokumenty potwierdzające wzrost/spadek zarobków zobowiązanego, wzrost/spadek kosztów utrzymania uprawnionego lub inne dokumenty mogące mieć wpływ na wyrok sądu.
Czy można zmienić wysokość alimentów? Podsumowanie
Reasumując, raz określone alimenty nie ma charakteru dożywotniego, a ich wysokość może ulec zmianie, bowiem z czasem mogą okazać się nieadekwatne do aktualnej sytuacji – tzn. staną się albo zbyt niskie albo zbyt wysokie. W sytuacji, kiedy zobowiązany utracił prace, popadł w niedostatek lub zachorował, może zwrócić się do sądu o obniżenie alimentów.
Podstawą do zmiany wysokości alimentów jest również zwiększenie się potrzeb uprawnionego. W takim wypadku – zazwyczaj mając na uwadze to, że wydatki na dziecko rosną z czasem – możliwe jest złożenie pozwu o podwyższenie alimentów. Na konieczność podwyższenia alimentów wpływ może mieć także wiele czynników np. choroba uprawnionego i związane z tym wydatki. Z praktyki mogę powiedzieć, że alimenty z wiekiem nie maleją, a przeważnie rosną.
